trefwoord
Neoliberalisme: oorsprong, invloed en alternatieven
Het neoliberalisme is een economische en politieke stroming die vanaf de jaren tachtig grote invloed heeft gehad op het beleid in Nederland en wereldwijd. Deze ideologie stelt marktwerking, deregulering en een beperkte overheidsrol centraal. Maar wat betekent dit concreet voor onze samenleving, en hoe beïnvloedt het ons dagelijks leven? Op deze pagina vind je een overzicht van relevante literatuur die kritisch reflecteert op het neoliberalisme en mogelijke alternatieven verkent.
Wat is neoliberalisme?
Het neoliberalisme is een economisch-politieke ideologie die prioriteit geeft aan vrijemarktwerking, privatisering, deregulering en minimale overheidsbemoeienis. Hoewel de term vaak in een kritische context wordt gebruikt, heeft deze stroming sinds de jaren tachtig een enorme impact gehad op het overheidsbeleid, de economie en zelfs onze kijk op individuele verantwoordelijkheid.
Hans Achterhuis
De utopie van de vrije markt
In
De utopie van de vrije markt analyseert filosoof Hans Achterhuis het neoliberalisme als utopische ideologie. Hij laat zien hoe deze stroming is geworteld in het denken van filosofen als Ayn Rand en economen als Hayek en Friedman, en hoe het utopisch karakter ervan kan leiden tot onrealistische verwachtingen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Historische wortels en ontwikkeling
Het neoliberalisme heeft diepe wortels die teruggaan tot de periode na de Tweede Wereldoorlog. Denkers verenigd in de Mont Pèlerin Society, zoals Friedrich Hayek en Milton Friedman, legden de theoretische basis. Maar pas in de jaren zeventig en tachtig kreeg deze stroming echt voet aan de grond met het beleid van politici als Margaret Thatcher en Ronald Reagan.
Bram Mellink
Merijn Oudenampsen
Neoliberalisme
Neoliberalisme van Merijn Oudenampsen en Bram Mellink biedt een diepgaande geschiedenis van de ontwikkeling van het neoliberale gedachtegoed in Nederland van 1929 tot 2002. Het boek verkent hoe deze ideologie geleidelijk invloed kreeg op het Nederlandse politieke denken.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Het ontmantelen van de demos
Peter van den Boom
In het artikel 'Het ontmantelen van de demos' wordt besproken hoe het neoliberalisme democratische waarden kan ondermijnen. Volgens Wendy Brown heeft het neoliberalisme zich in de afgelopen decennia ontwikkeld als een bedreiging voor liberaal-democratische waarden, waarbij economische criteria belangrijker worden dan burgerparticipatie en gelijkheid.
Auteurs die schrijven over 'neoliberalisme'
Neoliberalisme in de Nederlandse context
Ook in Nederland heeft het neoliberale denken sinds de jaren tachtig een grote invloed gehad. Privatisering van overheidsdiensten, marktwerking in de zorg en het onderwijs, en een sterke nadruk op individuele verantwoordelijkheid zijn allemaal uitvloeisels van deze ideologie.
Jaap Jan Brouwer
Jaap Peters
Nieuw Europees Organiseren
In
Nieuw Europees Organiseren beschrijven Jaap Jan Brouwer en Jaap Peters de historische opkomst en huidige dominantie van het neoliberalisme. Ze analyseren hoe deze ideologie na de val van de Muur dominant werd en welke nadelige effecten dit heeft gehad op organisaties en de maatschappij.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Gabriël van den Brink is een van de belangrijkste Nederlandse denkers over het neoliberalisme. Als hoogleraar filosofie combineert hij empirisch onderzoek met diepgaande filosofische reflectie. Zijn werk biedt een genuanceerde kritiek op de neoliberale samenleving en verkent alternatieve maatschappijmodellen.
Gabriël van den Brink
Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
In
Ruw ontwaken uit de neoliberale droom analyseert Gabriël van den Brink hoe het neoliberale denken zich ontwikkelde, in praktijk werd gebracht en uiteindelijk in crisis raakte. Hij pleit voor een nieuwe synthese van liberale en sociale tradities die voorbijgaat aan het keuzedilemma tussen 'Chinese superstaat' en 'Amerikaanse supermarkt'.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
Ruw ontwaken uit de neoliberale droom - 'Belangrijke basis voor debat'
Peter van den Boom
In de recensie 'Ruw ontwaken uit de neoliberale droom - 'Belangrijke basis voor debat'' wordt Van den Brinks analyse van het neoliberalisme verder uitgediept. Hij toont aan dat Nederlanders zichzelf niet zien als 'homo economicus' maar als sociale, morele gemeenschapswezens en pleit voor coöperatie als alternatief ordeningsprincipe.
Kritiek op het neoliberalisme
De afgelopen jaren is de kritiek op het neoliberalisme toegenomen. Critici wijzen op groeiende ongelijkheid, uitholling van publieke voorzieningen, en het ontstaan van een maatschappij waarin alles in termen van economische waarde wordt uitgedrukt.
Irene van Staveren
De vrije markt bestaat niet
In
De vrije markt bestaat niet ontmaskert econoom Irene van Staveren de mythes van het marktdenken. Ze laat zien dat de 'onzichtbare hand' van de markt in werkelijkheid geleid wordt door institutionele kaders en culturele waarden, en pleit voor een economie van verbinding in plaats van competitie.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
"We moeten onze liberale en sociale tradities zó verenigen dat we het keuzedilemma overstijgen van de Chinese superstaat versus de Amerikaanse supermarkt. Deze derde weg moet voor Europa haar basis heruitvinden van coöperatie." - Gabriël van den Brink
Uit: Ruw ontwaken uit de neoliberale droom
De vrije markt bestaat niet - ‘Ontmaskert populaire theorieën’
Teun van Aken
In de recensie 'De vrije markt bestaat niet - 'Ontmaskert populaire theorieën'' wordt Van Staverens kritiek op het neoliberalisme verder toegelicht. Ze laat bijvoorbeeld zien dat kleinschaligheid niet per definitie duurder is dan grootschaligheid en dat mensen bij lagere rente juist meer gaan sparen om hun buffer op peil te houden.
Neoliberalisme en de financiële sector
De deregulering en financialisering van de economie, belangrijke kenmerken van het neoliberalisme, hebben geleid tot een explosieve groei van de financiële sector. De financiële crisis van 2008 heeft de kwetsbaarheden van dit systeem blootgelegd.
Naomi Woltring
De marktconforme verzorgingsstaat
De marktconforme verzorgingsstaat van Naomi Woltring analyseert de invloed van neoliberale ideeën op de Nederlandse verzorgingsstaat. Ze toont hoe het neoliberalisme de transformaties in sociale zekerheid en volkshuisvesting heeft beïnvloed sinds de jaren negentig.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Neoliberalisme en het alledaagse leven
Het neoliberalisme beïnvloedt niet alleen economisch beleid, maar ook hoe we over onszelf en anderen denken. De nadruk op individuele verantwoordelijkheid en prestatie heeft gevolgen voor onze identiteit en sociale relaties.
De Belgische schrijver en essayist Geert van Istendael staat bekend om zijn scherpe analyses van maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. In zijn werk biedt hij een kritische reflectie op de neoliberale invloed op de Europese samenlevingen.
Geert van Istendael
De grote verkilling
In
De grote verkilling bekritiseert Geert van Istendael de opkomst van het neoliberalisme en de invloed daarvan op Europese samenlevingen. Hij analyseert hoe deze ideologie heeft geleid tot een 'verkilling' van de maatschappij en tot fundamentele veranderingen in de politieke verhoudingen.
Boek bekijken
Laatste exemplaar! Voor 21:00 uur besteld, vrijdag in huis
De vermoeide samenleving
Byung-Chul Han toont in De vermoeide samenleving hoe het neoliberale denken ons tot 'ondernemers van onszelf' heeft gemaakt, waardoor we constante zelfexploitatie als vrijheid ervaren. We moeten leren inzien dat echte vrijheid alleen mogelijk is binnen betekenisvolle gemeenschappen.
De zoektocht naar alternatieven
Steeds meer wetenschappers, politici en maatschappelijke organisaties zoeken naar alternatieven voor het neoliberale model. Deze alternatieven leggen meer nadruk op samenwerking, duurzaamheid en het welzijn van mensen.
Marjolein Quené
Voorbij de managementmaatschappij
In
Voorbij de managementmaatschappij laat Marjolein Quené zien hoe we kunnen ontsnappen aan de dominantie van neoliberaal management. Ze verbindt de opkomst van management met neoliberale principes en schetst een alternatief waarin betekenisgeving en samenwerking centraal staan.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Tijd voor de betekeniseconomie – ik ga voor dik!
Elly Stroo Cloeck
Het artikel 'Tijd voor de betekeniseconomie – ik ga voor dik!' bespreekt Kaj Morels visie op een alternatief economisch model. Hierin staat niet winstmaximalisatie maar betekenisvolle waardecreatie centraal, en wordt de nadruk gelegd op gemeenschapszin in plaats van individuele vrijheid.
Mariana Mazzucato: de ondernemende overheid
Een belangrijke stem in het debat over alternatieven voor het neoliberalisme is de Italiaans-Amerikaanse econoom Mariana Mazzucato. Zij pleit voor een actieve rol van de overheid bij innovatie en het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen.
Mariana Mazzucato
Moonshot
In
Moonshot bekritiseert Mariana Mazzucato het neoliberale paradigma dat de overheid slechts een faciliterende rol toebedeelt. In plaats daarvan pleit ze voor een missiegedreven economie waarin de overheid actief richting geeft aan maatschappelijke transities en innovatie.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Moonshot - 'Mazzucato is een vernieuwer'
Freija van Duijne
De recensie 'Moonshot - 'Mazzucato is een vernieuwer'' bespreekt haar pleidooi voor missiegedreven beleid. Ze laat zien dat overheden het speelveld omhoog kunnen tillen en zorgen dat risico's en winsten over de publieke en private sector worden verdeeld.
Rijnlands denken als alternatief
Een belangrijk alternatief voor het Angelsaksische neoliberale model is het Rijnlandse model. Dit model, dat vooral in continentaal Europa wordt toegepast, legt meer nadruk op samenwerking, vakmanschap en langetermijndenken.
Jaap Peters
Rijnlands organiseren
In
Rijnlands organiseren bekritiseert Jaap Peters de neoliberale invloed op organisaties en de publieke sector. Hij presenteert het Rijnlandse model als alternatief, met nadruk op vakmanschap, verbinding en vertrouwen in plaats van topdown controle.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
Jaap Peters: ‘Wie het weet, mag het zeggen’
Paul Groothengel
In het interview 'Jaap Peters: 'Wie het weet, mag het zeggen'' legt Peters uit hoe het Rijnlandse model verschilt van het Angelsaksische. Hij pleit voor een horizontale organisatiestructuur waarin professionals in de voorste linie centraal staan en hun expertise wordt erkend.
Het belang van betekenisvolle waardecreatie
Een belangrijk aspect van alternatieven voor het neoliberalisme is de aandacht voor betekenisvolle waardecreatie. In plaats van puur te focussen op financiële winst, kijken deze benaderingen naar de bredere maatschappelijke impact van economische activiteiten.
Jan R. Lunsing
Het kleine verschil dat alles verandert
In
Het kleine verschil dat alles verandert zoekt Jan R. Lunsing naar een alternatief voor het neoliberale denken. Hij benadrukt het belang van nieuwsgierigheid en kritisch denken bij het ontwikkelen van nieuwe economische modellen.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
"De vrije markt is geen natuurverschijnsel maar een politieke constructie die voortdurend onderhoud vraagt. De mythe dat markten zonder overheidsbemoeienis optimaal functioneren, heeft geleid tot een onderschatting van de noodzaak van regulering." - Hans Achterhuis
Uit: De utopie van de vrije markt
Conclusie: naar een post-neoliberale samenleving
Het neoliberalisme heeft onze samenleving diepgaand beïnvloed, maar er groeit een breed gedeeld besef dat we toe zijn aan nieuwe economische en politieke modellen. Deze modellen zullen waarschijnlijk meer nadruk leggen op duurzaamheid, gelijkheid, samenwerking en betekenisvolle waardecreatie. De boeken en denkers op deze pagina bieden waardevolle inzichten voor iedereen die wil begrijpen hoe we tot hier zijn gekomen en welke wegen er vooruit leiden.
Of je nu geïnteresseerd bent in de historische wortels van het neoliberalisme, de kritiek erop, of de zoektocht naar alternatieven, de literatuur op deze pagina biedt een rijk en divers perspectief op een van de meest invloedrijke stromingen van onze tijd.
De bestsellers
-
€ 39,90
-
€ 22,99
-
€ 18,99
-
€ 24,99
-
€ 19,99
