Vraag aan een willekeurige groep managers en medewerkers wat hun prestaties en werkplezier in de weg staat, en je krijgt een waslijst aan belemmeringen. Als trainer zou ik de dag kunnen vullen met het volschrijven van flip-overvellen. Maar wanneer ik vraag wat de deelnemers zelf kunnen doen om deze drempels weg te nemen, gaan vaak de schouders omhoog en wordt er naar de directie gewezen. De bal ligt vooral bij hen, zo menen velen.
Wanneer ik tijdens trainingen de deelnemers even de ruimte heb gegeven lekker hun beklag te doen, daag ik hen vervolgens uit zelf het heft in handen te nemen door anders te leren denken, omdenken zoals je wilt. Omdat ik Mindf*ck Challenges van Victor Mids en Oscar Verpoort las, heb ik nu tal van trucjes en illusies geleerd om mijn betoog kracht bij te zetten. Want als we bij het begrijpen van de illusies van Mids en Verpoort iets nodig hebben, is het wel out of the box te leren denken.
Irritant programma
Geen televisieprogramma waar ik tegelijk zo van geniet als mij over frustreer. Mindf*ck is zowel erg leuk als superirritant. Je weet dat Mids trucjes uithaalt, dus voel je je bij elke illusie belazerd. Hoe doet hij het?!
Het antwoord geven hij en zijn compagnon Verpoort in hun boek. Een van de ‘geheimen’ is om ‘lateraal’ te leren denken. ‘Dit betekent dat je op een creatieve manier oplossingen probeert te bedenken die niet meteen voor de hand liggen.’ Een les op zich. Want hoe vaak zitten we op het werk niet vast in onze vaste denkpatronen. De raadsels en illusies uit Mindf*ck Challenges helpen ons om net even anders te denken dan we gewend zijn.
Gorilla
Laat me een voorbeeld uit het boek geven: ‘In het midden van een smalle zwarte geasfalteerde bosweg staat een gorilla. Jij rijdt in een auto recht op hem af. Er zijn geen straatlantaarns om de weg te verlichten, en de lucht is bewolkt, dus er is ook geen licht van de maan. Daarnaast staan de koplampen van je auto uit, heb je de ramen dicht en staat de radio hard aan. Maar ondanks deze ogenschijnlijk gevaarlijke situatie, zie je de gorilla tóch al van een afstand staan, zodat je gelukkig op tijd weet te remmen. Hoe dat kan? Probeer voor jezelf een antwoord te bedenken.’
Toen ik dit verhaal tijdens onze vakantie voorlegde aan mijn vrouw en drie dochters, kwamen we er niet uit. Had de gorilla stralend witte tanden die hem verraden? Had iemand een zaklantaarn aanstaan? Stak de chauffeur net een sigaret op en verlichtte de aansteker zo de weg? Wat denk je zelf…?
Training of brainstormsessie
Om deelnemers van een training of brainstormsessie te leren buiten bekende kaders te denken, is het leuk én effectief om hen schijnbaar onmogelijke opdrachten uit te laten voeren. Ook hiervoor biedt Mindf*ck Challenges genoeg leuke voorbeelden. Daag de deelnemers bijvoorbeeld uit om een cirkel te tekenen met een stip in het midden, zonder dat ze de stift van het papier mogen halen. Let vervolgens op hun reacties. De een begint enthousiast te experimenteren, een ander kijkt je stomverbaasd en misschien zelfs een beetje boos aan omdat hij net een onmogelijke opdracht heeft gekregen. En een derde… Tja, die houdt niet van spelletjes tijdens werktijd, vouwt zijn armen over elkaar en wacht ongeduldig af tot de flauwekul eindelijk voorbij is… Uit alle drie reacties zijn als trainer of leidinggevende mooie lessen te trekken. Want hoe gaan we in de praktijk om met situaties die we niet begrijpen of ronduit irritant vinden? Hoe gaan we om met de belemmeringen die we ervaren? Proberen we ze proactief aan te pakken (onze cirkel van invloed te vergroten?) of blijven we mopperen omdat we geloven dat we gedoemd zijn slachtoffer te blijven van de situatie (cirkel van betrokkenheid)?
Trainers en leidinggevenden
Kortom: Mindf*ck Challenges is niet alleen een leuk en irritant boek voor tijdens vakanties. Trainers en leidinggevenden kunnen het supergoed gebruiken om deelnemers of collega’s op een originele manier uit te dagen anders tegen problemen aan te kijken. En hoe lekker is het om tot de conclusie te komen dat vele ‘onmogelijk te overwinnen obstakels’ voor prestaties en werkplezier prima te overwinnen zijn, zonder afhankelijk te zijn van een ander.
O ja, wat betreft die gorilla. Die kun je gewoon op de weg zien staan, omdat het overdag is en je het maanlicht, de koplampen of de straatlantaarns dus helemaal niet nodig hebt…
Over Henk Jan Kamsteeg
Henk Jan Kamsteeg is eigenaar van het trainingsbureau Proistamenos. Hij geeft trainingen en keynotes op het gebied van o.a. dienend leiderschap, inclusief leiderschap en storytelling. Daarnaast is hij auteur van diverse boeken zoals Dienend leiderschap, De kracht van het compliment en Spreken met passie; de kracht van storytelling, Inclusief leiderschap en Op weg naar een vitale organisatie