Design thinkers, mensgerichte ontwerpers, richten zich op de behoefte van mensen met de bedoeling de huidige situatie (product, dienst, systeem) te verbeteren richting een gewenste situatie. Afhankelijk van waar je je bevindt in het ontwerpproces, vervul je een andere rol.
De rollen
De dromer. Formuleert de gewenste situatie. Zijn ontwerpuitdaging is: het-zou-fantastisch-zijn-als … Stelt hoe-kunnen-we-vragen (maakt het concreet, activerend/kan je mee aan de slag).
De wakkerschudder. Laat je de urgentie voelen. Een voorbeeld. Het werk ‘0,00146 seconds’ van ontwerpster Julia Janssen laat zien dat met het accepteren van één muisklik de voorwaarden van een website van The Daily Mail haar gegevens gedeeld worden met 835 bedrijven. Alle voorwaarden van die bedrijven resulteerden in een ‘bijbel’ van 800 pagina’s. Bezoekers mochten tijdens de Dutch Design Week steeds een stukje voorlezen. Hun monden vielen regelmatig open van verbazing! De ernst van de huidige situatie moet je voelen, ruiken, horen en proeven.
De in kaart brenger. Brengt de huidige situatie in kaart. Hoe is het NU? Wie zijn de mensen, de dingen en de onderlinge relaties. Bijvoorbeeld met het visual alphabet van David Gray of met Lego of door anoniem met elkaar in gesprek te gaan
De bewijsverzamelaar. Verzamelt menselijk bewijs. Onderzoekt wat werkt en waar behoefte aan is in de huidige situatie door vragen te stellen (4 keer waarom?, interview tegenpolen), te observeren (gedrag in de context tekenen, beschrijven, filmen), te voelen (invoeltools, trading places) en te analyseren (ontdekken van waardevolle patronen en routines, olifantenpaadjes).
De vragenmaker. Formuleert ontwerpvragen op basis van het verzamelde menselijke bewijs. Hoe Kunnen We? Wat werkt goed en waar is behoefte aan?
De ideeënbedenker. Bedenkt veel originele ideeën. Neem de tijd en de ruimte om je onbewuste ‘aan’ en je droom ‘op zak’ te hebben en je moet fouten durven maken. Mogelijke technieken zijn: herschrijf de vraag, huur een held, de randomizer met een kleur, kijk naar de cultuur, de routine wisselaar, gebruik werkende principes uit de ‘wat werkt’ situaties als creatieve strategieën en verrijk elkaars ideeën (superoptimist).
De ideeënwaardeerder. Waardeert ideeën (m.b.v. ideeënflyer) op basis van relevante criteria (waardekaart, impact-moeite-kaart).
De uitprobeerder. Brengt ideeën tot leven in de vorm van prototypes, rollenspellen of simulaties. De 1.111 regel: 1 naar het idee; 10 naar het uitgeschreven idee; 100 naar het project of businessplan; en 1.000 naar het prototype. Probeer je idee uit … en faciliteer feedback.
De verbeteraar. Gebruikt de feedback van gebruikers om de uitprobeersels te verbeteren. Vraag wat heeft er voor je gewerkt? Waar heb je als … behoefte aan?
Facilitator
Naast deze negen rollen beschrijft de auteur nog een belangrijke ondersteunende rol, die van de facilitator. De facilitator ondersteunt en begeleidt het ontwerpteam tijdens het ontwerpproces, zorgt voor een veilige en ondersteunende omgeving, helpt bij het bouwen van vertrouwen en open communicatie, helpt bij het nemen van beslissingen en het oplossen van conflicten en draagt waar nodig hulpmiddelen en technieken aan.
In het laatste hoofdstuk beschrijft Noltee een aantal cases bij Schiphol (verkorten van de perceptie van de wachttijd), Christchurch (Ōtautahi, publieke ruimte bottom-up opnieuw uitvinden), Ceneroleum (transformatie van benzinestation naar bioscoop), Neonture (goedkope couveuse gemaakt van auto-onderdelen), Severinus (alledaagse zorgtaken en huishoudelijke taken tot een beleving maken voor bewoners met een ernstige verstandelijke of meervoudige beperking).
Doeboek
Het kleine grote design thinking doeboek is een vlot leesbaar boekje om een eerste idee van design thinking te krijgen aan de hand van negen design thinkingrollen. Het boek is een doeboek, maar een beetje meer toelichting op de rollen had ik toch wel op prijs gesteld. Per rol krijg je een korte toelichting en aantal mooie aansprekende voorbeelden. Daarnaast komen een of meerdere ‘zelf aan de slag’ onderwerpen aan bod. Hier had ik graag wat meer verwijzingen (QR-codes) naar b.v. YouTube video’s gezien. Er staan achterin wel een aantal verwijzingen om verder te lezen, kijken, luisteren, doen of spelen, maar ik mis de link naar de specifieke aan de slag blokjes bij de verschillende rollen. Bijvoorbeeld bij de in kaart brenger een verwijzing naar de Visual thinking basics van David Gray over o.a. visual alphabet.
Over Henny Portman
Henny Portman is eigenaar van Portman PM[O] Consultancy en biedt begeleiding bij het invoeren en verbeteren van project-, programma- en portfoliomanagement inclusief het opzetten en verder ontwikkelen van PMO's. Hij is auteur en blogger en publiceert regelmatig artikelen.
