Mijntje Lückerath-Rovers is Hoogleraar Corporate Governance. Volgens haar wordt van bestuurders en commissarissen verwacht dat ze de belangen van een zo groot mogelijke groep stakeholders maximaliseren. Maar tegelijk moeten zij vasthouden aan morele normen en waarden. Een hulpmiddel hierbij is de ‘morele overwegingenmatrix’. Hiermee maak je een afweging tussen het maximale nut voor welzijn, geluk of nut voor de meeste mensen (utilitaristisch benadering) en een principieel normenkader. In die laatste richt men zich op de consistentie met morele normen (deontologische benadering).
Onderwerpen
In 270 bladzijden onderverdeeld in negen hoofdstukken, die weer zijn gegroepeerd in vijf delen, geeft Lückerath-Rovers de lezer inzicht in de verschillende invalshoeken op moreel handelen. Ze beheerst de kunst van het compact schrijven: elk hoofdstuk beslaat ongeveer 10 bladzijden. Een uitzondering is het hoofdstuk Moresprudentie: elf casussen Morele oordeelsvorming in de boardroom, dat 95 bladzijden beslaat. Andere onderwerpen (en hoofdstuktitels) zijn onder meer Morele identiteit; Stakeholderism; Bias in de boardroom; Naar de letter van de wet of in de geest van de wet en Handvatten bij morele oordeelsvorming.
Universele normen
Lückerath-Rovers beschrijft kort psychologische inzichten over morele identiteit en morele oordeelsvorming. Aan bod komen onder meer denkfouten en interne subjectieve normen. Verder beschrijft ze de relatie morele oordeelsvorming en corporate governance, met aandacht voor onderwerpen als kernwaarden en de zes universele normen voor bestuurders en commissarissen. Normen zoals eerlijkheid, integriteit, loyaliteit, verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en burgerschap.
Voorbeelden uit de praktijk
In 95 bladzijden beschrijft Lückerath-Rovers casussen over morele oordeelsvorming. Daarin worden bestuurders en commissarissen met een moreel dilemma geconfronteerd. Stuk voor stuk zijn ze zo helder beschreven dat je automatisch gaat nadenken over je eigen moreel oordeel. Na elke uitgebreide casus volgen een aantal vergelijkbare, kort beschreven, casussen.
De casussen (waarvan de meeste veel aandacht in de pers kregen) behandelen allemaal een moreel dilemma waarbij een keuze gemaakt moest worden. De auteur geeft geen oordeel over goed en fout, maar beschrijft de situatie en de argumenten.
De beschreven casussen gaan onder meer over: de CEO van Yahoo die gelogen heeft over zijn CV, de ophef over de bestuurdersbeloning bij de ING, het vertrek van Heineken uit Rusland, en het terugbetalen van de NOW-steun bij Auping en over het grensoverschrijdend gedrag van de bestuurder van Ajax.
Leesadvies
Het boek is een aanrader voor iedere bestuurder en commissaris. Vooral in het hoofdstuk met de praktijkcasussen maakt de auteur de relevantie van het onderwerp duidelijk. Een ongevraagd leesadvies voor de pragmatische en de ongeduldige lezer, is om te beginnen met dit hoofdstuk. Het zou mooi zijn als bestuurders een aantal van de beschreven situaties met elkaar doornemen en onderzoeken en uitzoeken wat hun visie is. In de theoretische uitstapjes is hier en daar merkbaar dat de bron van het boek een onderzoek voor een masterscriptie is, met natuurlijk de bijbehorende literatuurverwijzingen. Zo is bijvoorbeeld voor de wetenschappelijk georiënteerde lezer deel vijf relevant, maar voor de doorsnee bestuurder is het wat veel van het goede.
Weegschaal
Door de vele voorbeelden wordt het belang van morele oordeelsvorming wel erg duidelijk. Het boek maakt ook duidelijk dat het nog niet zo eenvoudig is. Oordelen zijn bijna altijd contextgebonden. Deze kunnen in de tijd veranderen, net als visies vaak in de loop van de tijd wijzigen. Daarom vindt Lückerath-Rovers het veelgebruikte beeld van een moreel kompas ongeschikt. Dat heeft immers maar één noorden, ergo maar één waarheid. Ze spreekt liever van een morele weegschaal. Ze roept bestuurders op om hun morele keuzes helder te communiceren aan de buitenwereld.
Morele dilemma’s in de boardroom is een leesbaar en goed opgemaakt boek dat thuishoort op het bureau van elke bestuurder en commissaris (en manager…) om zo bewust te zijn of te blijven van de eigen morele weegschaal.
Over Rudy Kor
Rudy Kor is zelfstandig organisatieadviseur en auteur van diverse managementboeken. Tot voor kort werkte hij (als senior partner) bij Twynstra Gudde. Hij startte zijn werkzame leven bij Philips in Eindhoven. Als adviseur helpt hij (project)managers bij het effectiever inrichten van hun projecten. Als veellezer wordt hij gedreven door nieuwsgierigheid en schrijft regelmatig boekrecensies.
