Inleiding 9
1 Visie op zelfsturing en hiërarchie 13
Zelfsturing als oplossing? 15
Bepalende factoren voor een succesvolle transitie 18
Visie, managementstijl en gedrag in de praktijk 27
Bezint eer ge begint 29
Vormen van zelfsturing 30
2 De volledig zelfsturende organisatie 33
Uitgangspunten bij het vorm geven aan zelfsturing 34
Kaders 37
Zelfsturing en de verschillende functiegroepen 39
Het zelfsturende team 40
Het management 41
Ondersteunende diensten 42
Teamcoach 43
Effecten van zelfsturing 46
Valkuilen 48
3 Meer autonomie in een hiërarchische setting 51
Ongemak bij managers 52
Bevoegdheden en besluitvormingsprocedures 53
Ontwikkelen van kaders 61
Overdragen van organisatorische taken aan het team 62
Teams toegang geven tot stuurinformatie 63
Opnieuw inrichten van de organisatielagen 63
Coachen en leidinggeven 64
Meer autonomie voor de operationele leiding 64
Omgaan met verschillen tussen teamleden 65
Ondersteunende diensten 67
Hybride werken 68
Werken met coaches 71
Werken met projectgroepen 72
Opleiding voor teamleden 73
4 Leidinggeven aan zelfsturende teams 75
Visie op zelfsturing: aangeboren of aangeleerd? 76
Managers die graag autocratisch leidinggeven 77
Managementrol is cruciaal 78
Belang voor de leidinggevende 78
Waar richt je je aandacht op bij het ‘nieuwe’ leidinggeven? 79
Alle managers op één lijn? 80
Medewerkers willen meer autonomie, maar jij (nog) niet! 81
Verdeeldheid in het team 82
Het ontwikkelen van kaders 83
Overeenstemming over kaders buiten het eigen werkgebied 86
Voortgangsgesprekken 87
Informatie over het resultaat aan de leidinggevende 88
Invoeringsplan 90
Stafdienst betrekken bij invoeringsplan 94
Relatie leidinggevende, team en stafmedewerker of specialist 94
Functioneringsgesprekken 95
5 De leidinggevende als coach 97
Coachend leidinggeven, bestaat dat eigenlijk? 98
Oplossingsgericht versus probleemgericht werken 99
De Oplossingsgerichte Interactie Methode (OIM®) 100
OIM en het werken met vijf aandachtspunten 103
Toepassing vijf aandachtspunten bij coachend leidinggeven 108
Advies geven, mag dat? 111
Zorg voor een goede energieverdeling 114
Individuele benadering 115
Concretiseren van vaag taalgebruik 116
Omkeertechnieken 119
Coachen: invloed uitoefenen en het langetermijneffect 120
6 Hulpmiddelen voor het team 125
Teamafspraken 125
Teamhandboek 126
Gemakkelijk toepasbare vergadertechnieken 127
Kwaliteitsbewaking en -ontwikkeling 131
Oplossingsgerichte communicatie 139
Omgaan met emoties 142
Teamplannen, een nuttig hulpmiddel? 143
Inwerkplan nieuwe collega’s 145
Selectie nieuwe collega’s 146
Bespreekbaar maken van verzuim 147
7 Oplossingsgericht vergaderen 149
Onderscheid probleem- en oplossingsgericht vergaderen 150
Tijd per agendapunt plannen 153
Het oplossingsgerichte (OIM) vergadermodel verder toegelicht 154
Besluitvormingsprocedures 162
Vergadersituaties die leiden tot irritaties 162
Gemakkelijk aan te leren 164
8 Specifieke situaties bij meer zelfsturing 165
Conflict in een team 165
Hulp bij het oplossen van een conflict 167
Minder gewenst gedrag van teamleden 168
Omgaan met weerstand tegen veranderingen 172
Verzuim door samenwerkingsmoeilijkheden en rol bedrijfsarts 175
Zelfsturing en verantwoordelijkheid, tenzij het moeilijk wordt 176
De stafafdelingen als zelfsturende teams? 179
Veelgebruikte tools bij teamontwikkeling teams in een zelfsturende setting 180
Hoe regel je de opvolging van managers en/of directeur? 182
Raad van toezicht 184
Terug naar hiërarchie als zelfsturing niet lijkt te voldoen? 185
Tot slot 189
Over de auteurs 191
